Asesiad Risg Beichiogrwydd

Nod y canllawiau hyn yw cefnogi’r asesiad risg diwygiedig ar gyfer gweithwyr sy’n famau beichiog neu’n famau newydd. Mae dyletswydd gyfreithiol ar Sir Ceredigion i sicrhau fod pob gweithwraig feichiog yn cwblhau asesiad risg mor gynnar ag sy’n bosibl yn y beichiogrwydd a bod pob mesur ymarferol posibl yn cael ei gymryd i osgoi neu leihau peryglon i’r rhai hynny yr ystyrir eu bod mewn risg.

Rhaid i’r Rheolwr/Pennaeth a’r weithwraig feichiog dan sylw gwblhau’r asesiad risg ar gyfer gweithwyr sy’n famau beichiog neu’n famau newydd; os caiff peryglon eu nodi rhaid hysbysu’r Adran Adnoddau Dynol a fydd yn cynorthwyo gyda’r penderfyniad i un ai gynnwys y Gwasanaethau Iechyd Galwedigaethol neu’r Tîm Iechyd a Diogelwch Corfforaethol.

Adran un: Manylion personol

Mae’r adran hon yn hunanesboniadol ond rhaid ystyried prif ddyletswyddau’r unigolyn a fydd o gymorth wrth ddynodi’r ardaloedd sy’n peri risg. Gweithio ar eich pen eich hun, codi gwrthrychau trwm neu godi ailadroddus, gweithio gyda phobl neu blant a allai achosi niwed ac ati. Rhoddir ystyriaeth fanylach yn ogystal i’r risgiau hyn yn ystod yr asesiad hwn.

Gallai cyflyrau meddygol a all ddatblygu yn ystod beichiogrwydd gynnwys:

Hyperemesis Gravidarum (chwydu gormodol yn ystod beichiogrwydd)
Diabetes yn ystod beichiogrwydd
Problemau’r ffetws
Pwysedd gwaed uchel neu gyneclampsia
Iselder a Gorbryder
Placenta Previa (y brych yn y man anghywir)

Yn ogystal â hyn, gall cyflyrau meddygol a fodolai cyn beichiogi waethygu oherwydd y beichiogrwydd, gan gynnwys:

Asthma
Iselder
Diabetes
Epilepsi
Pwysedd Gwaed Uchel
Meigryn
Diffyg yn y Thyroid

Adran dau: Ffactorau risg yn y gwaith

Rhennir yr adran hon yn 14 ffactor risg a gaiff eu dynodi’n weithgareddau risg uchel ar gyfer gweithwyr sy’n famau beichiog neu’n famau newydd. Mae’r ddau ffactor cyntaf yn ymwneud â chodi a chario a ddiffinnir yn gyfreithiol fel “cludo neu gynnal llwyth (gan gynnwys codi, gostwng, gwthio, tynnu, cario neu symud) â llaw neu â grym corfforol.”

Codi a chario gwrthrychau: Cymryd i ystyriaeth y gall gwrthrychau poeth, miniog neu rai sy’n symud mewn modd na ellir ei ragweld gynyddu’r ffactor o risg hyd yn oed os nad yw’r gwrthrych yn ymddangos yn drwm. Dylai’r weithwraig feichiog allu osgoi codi gwrthrychau peryglus drwy naill ai ofyn am gymorth neu wrthod ymgymryd â thasg y gellid ei hystyried yn beryglus. Dylai asesiad risg addas a digonol ar gyfer codi a chario gyd-fynd â’r gweithgaredd hwn
Codi a chario pobl (gofal preswyl, disgyblion ac ati): Ystyriaethau eraill y gellid rhoi sylw iddynt fyddai pryderon ynghylch ymddygiad, pwysau’r unigolyn, ystyriaethau o ran croes-heintio, yr amgylchedd y cyflawnir y gweithgaredd ynddo ac ati. Dylai asesiad risg gyd-fynd â’r gweithgaredd hwn yn ogystal. Petai’r gweithgaredd yn cael ei ddynodi’n un risg uchel, mae’n bosibl y byddai angen rhoi mesurau rheoli yn eu lle a allai sicrhau bod cymorth ar gael, trefnu bod y gweithgaredd yn cael ei gyflawni mewn ffordd wahanol neu hyd yn oed nad yw’r gweithgaredd yn cael ei gyflawni tra’n feichiog.
Ystyrir bod gwthio’r corff yn ormodol yn risg posibl gan y gall achosi mwy o flinder, gall achosi i’r pwysedd gwaed godi a gall hefyd ddwysáu diagnosis Placenta Previa. Mynediad i egwyliau rheolaidd, defnyddio’r lifft rhwng lloriau lle’n briodol, edrych ar yr amgylchedd y cyflawnir gweithgareddau ynddo; gall gofod annigonol gynyddu faint o blygu ac ymestyn sy’n angenrheidiol.
Mae angen ystyried y ffactor hwn yn ogystal gan fod y ffin yn denau rhwng gweithio’r corff mewn modd iach sy’n bwysig i bawb, yn enwedig gweithwyr beichiog, a gwthio’r corff yn ormodol a allai roi’r weithwraig feichiog a’r baban mewn perygl.
Mae gweithio ar uchder yn weithgaredd sy’n defnyddio ysgolion, llwyfannau esgynedig neu hyd yn oed yn ddringo ar gelfi i gyrraedd lefel uwch am ba bynnag reswm, a dylai gweithwraig feichiog osgoi hyn.
Pryderon am ymddygiad boed y rheiny’n ymwneud â defnyddwyr gwasanaeth, disgyblion neu aelodau o’r cyhoedd; dylai hyd yn oed anifeiliaid gael asesiad risg er mwyn penderfynu ar y ffordd orau o leihau’r risg i’r weithwraig feichiog. Mae’n bosibl y bydd yn rhaid i’r unigolyn newid gweithfan am gyfnod, newid yr adegau o’r dydd y mae’n gwneud pethau penodol neu nad yw’n gweithio ar ei phen ei hunan mewn rhai amgylchiadau.
Gallai ardaloedd cyfyng olygu bod rhywun yn gweithio yn rhywle lle mae’r gofod wedi’i gyfyngu ar gyfer symud am ba bynnag reswm. Dylai asesiad risg gyd-fynd â’r gweithgareddau hyn er mwyn darganfod sut i leihau’r risgiau a ddynodwyd. Gallai mannau cyfyng olygu gweithio lle bo’r tymheredd yn uwch na’r cyffredin neu, os yw ar uchder neu o dan y ddaear, yna ni fyddai menywod yn cyflawni’r gweithgareddau hyn tra’n feichiog.
Mae gweithio ar eich pen eich hunan yn cael ei ddiffinio fel “gweithio heb oruchwyliaeth agos neu uniongyrchol”. Mae peryglon yn cynyddu yn ôl adegau’r flwyddyn a lefelau naturiol y golau, gorfod cloi adeiladau ar ddiwedd y diwrnod gwaith, peryglon yn ymwneud â mynediad i rai cyfeiriadau gwledig, ymddygiad nad oes modd ei ragweld gan aelodau o’r teulu, cymdogion, derbyniad gwael i ffonau symudol ac ati. Gall defnyddio cynllun cyfeillio’r Sir a rhannu dyddiaduron arlein gynorthwyo i reoli’r sefyllfa, ond os caiff unrhyw beryglon eu dynodi, rhaid cynnal asesiad risg.
Gall rhai hylifau’r corff fod wedi eu heintio â bacteria, gwenwyn, llwydni a feirysau a gallai hyn nid yn unig achosi i’r weithwraig feichiog deimlo’n anhwylus ond gallai hefyd effeithio ar y baban cyn ei eni. Dylai mynediad i gynnyrch glanhau diogel, lefelau hylendid da yn y gwaith yn ychwanegol at fynediad i Gyfarpar Diogelu Personol priodol leihau’r risg o roi’r weithwraig feichiog yn agored i’r peryglon hyn.
Gall dod i gysylltiad â chemegau peryglus e.e. hylifau glanhau, toddyddion, plaladdwyr niweidio’r ddynes feichiog neu ei phlentyn cyn ei eni. Dylai pob cemegyn peryglus yn y gweithle, beth bynnag fo’r defnydd ohono, gael ei asesu yn ôl deddfwriaeth COSHH (Rheoliadau Rheoli Sylweddau Peryglus i Iechyd). Cyn defnyddio unrhyw gemegyn niweidiol, rhaid i ni ymchwilio i weld a oes opsiwn llai peryglus y gellid ei ddefnyddio. Os nad yw hyn yn bosibl, yn enwedig lle bo dynes feichiog dan sylw, yna dylai’r unigolyn osgoi dod i gyswllt â’r cemegyn hwn.
Mae lleihau’r risg o ddod i gysylltiad â chlefydau heintus yn arbennig o bwysig, yn enwedig pan mae’n gysylltiedig â heintiau sy’n peryglu bywyd, fel clefyd y foch goch (a welir yn aml ymysg plant ifainc), brech goch yr Almaen, Toxoplasmosis, Parvovirus, Listeria, Salmonela ac ati; mae rhai o’r rhain yn peri mwy o berygl yn y lle cyntaf i’r baban cyn ei eni. Dyma’r ardal lle y gall y weithwraig feichiog gynorthwyo drwy leihau’r perygl o ddod i gysylltiad â’r heintiau. Os oes disgwyl iddi deithio gyda’i gwaith i ysgolion neu gartrefi preswyl, mae ganddi’r hawl i ofyn cyn cyrraedd yno a oes unrhyw beryglon tebyg i’r rhain y dylai fod yn ymwybodol ohonynt. Mae rhai cartrefi preswyl a chanolfannau dydd lle y mae gweithwraig feichiog yn gweithio ynddynt yn gosod arwyddion yn gofyn yn garedig i unrhyw ymwelwyr i’r adeiladau sy’n dioddef o’r heintiau neu’r symptomau hyn fynd i’r dderbynfa neu gofynnir iddynt beidio ymweld tan eu bod wedi gwella.
Gellir ystyried bod gyrru yn rhan o’r diwrnod gwaith (ac nid cymudo i’r gwaith) yn risg uchel os oes ganddynt eisoes bwysedd gwaed uchel neu ddiabetes a allai effeithio ar eu golwg neu eu hatblygiadau; mewn achos fel hwn gall eu meddyg teulu argymell, gyda’u cydsyniad nhw, nad ydynt yn gyrru am y tro.
Mae gan nifer o famau beichiog a mamau newydd bryderon ynghylch iechyd meddwl o ryw fath neu’i gilydd, boed y rheiny am orbryder, pyliau o banig, iselder; bydd angen i’r weithwraig wybod nad yw ar ei phen ei hun ac y gall siarad â rhywrai am ei phryderon, er enghraifft, chi; ei rheolwr, fel arall aelod o wasanaeth cwnsela’r Awdurdod, cynrychiolydd o’r adran adnoddau dynol neu ei meddyg teulu.
Nid yw blinder yn risg ynddo’i hunan pan fo’r weithwraig yn gallu cymryd egwyliau byr, rheolaidd a bod ganddi fynediad i fwyd a diod. Y Rheolwr/Pennaeth sydd i drefnu a rheoli’r egwyliau hyn.
Mae pob un o ardaloedd y cyngor yn rhai ‘dim ysmygu’. Dylai ysmygwyr yng nghyffiniau mynedfa ac allanfa’r man gwaith gael eu cyfeirio i’r ardal ysmygu agosaf.

Adran tri: Cyfleusterau Lles, Tân a Diogelwch

Nid yw gweithwyr beichiog yn cael mwy o gyfleusterau lles na’r rhai nad ydynt yn feichiog, ond dylai’r cyfleusterau hynny sydd yn eu lle fod yn addas a digonol.

O ran cymorth cyntaf, gofynnwch am ganiatâd y weithwraig feichiog i rannu gwybodaeth am ei beichiogrwydd gyda’r swyddog cymorth cyntaf. Bydd y wybodaeth hon yn werthfawr mewn argyfwng.

Rhaid i’r Rheolwr/Pennaeth asesu a fydd angen cymorth ar y weithwraig feichiog i adael yr adeilad mewn argyfwng. Os oes angen cymorth arnoch gyda hyn, cysylltwch â HealthandSafety@ceredigion.gov.uk.

Unwaith y bydd y rhan hon wedi’i chwblhau, cadwch gopi yn ffeil y weithwraig ac anfonwch gopi i Adnoddau Dynol. Cofiwch anfon copi diwygiedig i’r adran Adnoddau Dynol bob tro y byddwch yn diwygio a diweddaru’r wybodaeth.

Humanresources@ceredigion.gov.uk

Adran pedwar: ystyriaethau wrth ddychwelyd i’r gwaith

Mae’r adran hon yn edrych ar sut i gefnogi’r fam newydd wrth iddi ddychwelyd i’r gwaith; ar wahân i’r cyfleusterau lles a ddarperir mae’n golygu, yn ogystal, bod ardal ar gael sy’n ddigon preifat ar gyfer bwydo ar y fron/tynnu llaeth; a bod oergell lân a diogel ar gael i gadw’r llaeth, o bosibl.

Mae’n bosibl y dylech ystyried asesu’r sgrîn arddangos lle bo angen yn ogystal, a gallai hyn ddynodi bod gofyn ychwanegol am atgyfeiriad i’r adran Iechyd Galwedigaethol neu beidio os oes gan y fam newydd anafiadau cyhyrysgerbydol/iechyd ychwanegol yn dilyn yr enedigaeth.

Byddai’r Adran hon yn cael ei chwblhau ar ôl i’r weithwraig ddychwelyd i’r gwaith a byddai’n cael ei defnyddio fel dogfen gyflawn.

Canllawiau Pellach:

Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch (HSE) New and expectant mothers who work. http://www.hse.gov.uk/pubns/indg373w.pdf

GOV.UK: pregnant employees’ rights http://www.hse.gov.uk/pubns/indg373w.pdf

Y GIG (NHS): Gwaith a beichiogrwydd. https://www.nhs/conditions/pregnancy-and-baby/your-helath-at-work-pregnant/